Aruz Ölçüsü:
Dizelerdeki hecelerin sayıca ve uzunluk – kısalık bakımından düzenlenen, Divan Edebiyatına ait ölçü çeşididir. Aruz ölçüsü kısa ve uzun olmak üzere ikiye ayrılır.

Uzun hece: Ünsüzle bitip uzun okunan hecelere denir. “Kapalı” diye isimlendirilir.
Kısa hece: Ünlüyle bitip kısa okunan hecelere denir. “Uzun” diye isimlendirilir.

Açık hece nokta “(.)”, kapalı heceler ise çizgi “(-)” ile gösterilir.

Mef’ûlü / mefâilün / feûlün (–. / .-.-/.–)

Ayrıca dizelerin son heceleri açık hece olsa dahi kapalı hece olarak kabul edilir.

 

Serbest Ölçü:
Herhangi bir ölçüsü olmayan, serbest şekilde hece ve sırası olan ölçü çeşididir. Serbest ölçüde her dizenin ölçüsü farklıdır. Türk Edebiyatında Cumhuriyetin ilanından sonra kullanılmaya başlanmıştır.

 

Kafiye Çeşitleri:
Dize sonlarında bulunan ses benzerliklerine uyak veya kafiye adı verilir.

Yarım Kafiye: Dize sonlarındaki tek ses benzerliğidir.
Tam Kafiye: Dize sonlarındaki iki ses benzerliğidir.
Zengin Kafiye: Dize sonlarındaki ikiden fazla olan ses benzerliğidir.
Cinaslı Kafiye: Okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelerin benzerliğidir.
Tunç Kafiye: Bir dizedeki sözcüğün başka dizedeki sözcüğün içerisinde yer almasıyla oluşan ses benzerliğidir.